sabırsız tümevarım ya da aceleci genelleme.
elimizde kısıtlı veri veya çıkarım var ve bunlardan hareketle sonuca derhal varıyorsak bu safsataya kapılmışız demektir.
bir zamanlar yaşadığımız bir deneyimimiz var. misal, bir dönemde gazyağı alamadık ve zor günler geçirdik. bu veriden hareketle gazyağı alabildiğimiz dönemlerdeki bütün hükümetlerin iyi olduğu sonucuna varabilir miyiz? elbette varmamalıyız. çünkü bu sonuca varmak için hesaba katmamız gereken bir çok şey var. (bkz: deneyim safsatası nedir?)
ya da afrika'dan gelen mültecilerden birkaç tanesinin çağdışı haraketlerine tanık olduk. yerlere tükürdüler, sağa sola çöp attılar, toplu taşımada yüksek sesle konuştular ve beşiktaşı tuttular. bu durumda afrika'daki hiç kimsenin uygar olmadığı, bizim toplumumuza hiçbir zaman ayak uyduramayacağı sonucuna varılabilir mi? varılmamalıdır. (bkz: yanlış örneklem nedir?)
yukarıdaki sonuca varmalardaki usül yanlışlığını görmek gerekir, elbette varılan sonuçlar gerçeklik taşıyor olabilir. ama yalnızca kısıtlı veriler gözetilerek bu sonuçlara varmak, aksini düşündürecek olası akıl yürütmeler ve araştırmaları ihmal etmek demek.
özellikle önemli kararlar verilirken düşüncemizi besleyebilmek ve daha sağlıklı hale getirebilmek adına mümkün olan en çok bilgiyle hareket etmek gerekir.
hoş: tümü
|
bugün
başlıkta ara